Professor psychologie verdiept zich maanden in Donald Trump

'De beste adviseurs zitten in mijn hoofd'

'Donald Trump zei me dat hij nooit aan introspectie doet.' Op zoek naar de ziel van de 45ste Amerikaanse president, die vandaag wordt ingehuldigd. Hoe zal zijn denkwijze zijn presidentschap sturen? 'Zijn moreel kompas? Dat hééft hij niet.'

Op de begrafenis van vader Fred Trump, in 1999, beschouwde Donald Trump diens grootste verdienste de opvoeding van een briljante, beroemde zoon. Die anekdote zegt alles over het narcisme van de 45ste Amerikaanse president, aldus Dan P. McAdams, professor psychologie en auteur van 'The Mind of Donald Trump', in het gereputeerde blad The Atlantic.

Drie maanden lang bracht McAdams, bekend van een boek over de psyche van George W. Bush, voltijds Trumps persoonlijkheid in kaart, wroetend in biografieën, Trumps eigen boeken en uitspraken. 'Bij Bush kreeg ik gaandeweg veel respect voor zijn menselijkheid en zijn fatsoen. Bij Trump vond ik, tot mijn grote frustratie, geen dieper verhaal. 'What you see, is what you get.' Op Twitter voert hij constant een show op. Hij is een aandachtszoeker en een empathieloze krijger, die kickt op winnen om te winnen.'

Tot eenzelfde conclusie kwamen twee van Trumps meest vooraanstaande biografen, David Cay Johnston en Michael D'Antonio. De winnaars van een Pulitzerprijs zitten Trump al decennia op de huid en spraken hem in de loop der jaren meermaals. 'Hij gelooft nergens in, behalve in het ophemelen van de zelfverklaarde genetisch superieure Donald Trump', zegt Johnston, aan de telefoon. 'Hij zei zelf dat de beste adviseurs in zijn hoofd zitten.'

Trump vaart niet op een moreel kompas, oordeelt Michael D'Antonio, vanuit New York. 'Hij zei me dat hij nooit aan introspectie doet en nooit achterom kijkt. En dat hij niemand vertrouwt. Hij is als een haai, voortdurend op zoek naar zijn volgende prooi. In zijn wereld zijn er enkel winnaars en losers. Hij omringt zich met mensen die zijn belangen vooruithelpen.'

Gevaar om de hoek

Beide biografen zijn het eens dat Trumps vader Fred, een ambitieuze New Yorkse vastgoedmagnaat, zoonlief Donald klaarstoomde tot een 'killer', in een wereld waar volgens Trump senior 'voortdurend gevaar om de hoek loert'. Hij nam Donald als jongetje geregeld mee naar de ruwe buurten van Brooklyn, wanneer hij de huur ophaalde. Donald vroeg hem waarom hij altijd naast de deur ging staan. 'Omdat ze er soms door schieten', antwoordde zijn vader. 'Je moet hard zijn in deze business, als je wil overleven.'

Donalds oudere broer, Fred Jr., een gevoelige ziel die voorbestemd was om het familiale vastgoedimperium over te nemen, kon niet om met de erg competitieve aanpak van vader Fred Sr. en overleed in september 1981 op 43-jarige leeftijd aan een alcoholverslaving. Donald Trump, die geen druppel alcohol drinkt, zei 'dat Freddy gewoon geen killer was en anderen van hem liet profiteren.'

In Trumps wereld zijn er enkel winners en losers. Hij omringt zich met mensen die zijn belangen vooruithelpen.

Als kind bleek Donald Trump een onhandelbare etter. In een van zijn boeken schrijft hij hoe hij zijn muziekleraar als achtjarige een blauw oog mepte. D'Antonio: 'Hij zei me dat hij van vechten hield.' Nadat hij van zijn privéschool werd gegooid, verbande vader Fred Trump Donald op zijn dertiende naar de New Yorkse militaire academie.

Trump vond er een surrogaatvader in drill sergeant Theodore Dobias, een veteraan van de Tweede Wereldoorlog. D'Antonio: 'De spijkerharde Dobias peperde Trump in dat 'winnen het enige is dat telt'.' Aan de militaire academie, waar de sterksten de zwakkeren vernederden, voelde haantje Donald Trump zich als een vis in het water.

Op jonge leeftijd raakte Donald Trump ook in de ban van de preken van Norman Vincent Peale, de protestantse predikant van de Marble Collegiate Church in Manhattan, waar het gezin Trump naar de mis ging. Peale, de favoriete predikant van 'corporate America', hamerde erop dat je nooit obstakels in de weg mag laten staan van je persoonlijk succes. D'Antonio: 'Peale definieerde Trumps egocentrische levenshouding.'

In zijn onstilbare honger naar macht en geld zijn regels er om gebroken te worden, aldus biograaf Johnston, die al 28 jaar Trumps financiële handel en wandel binnenste buiten keert. 'Hij heeft geen ethisch besef. Als vastgoedmagnaat stal hij van duizenden kleine toeleveranciers, door hen maar een stuk of soms zelfs niks te betalen voor hun diensten. Hij beet hen toe dat ze maar moesten procederen. Vele kmo's deden dat niet, omdat ze zich anders blauw betaalden aan gerechtskosten.'

Minachting

Uit die praktijken spreekt minachting voor de kleine man, die hem mee in het Witte Huis hielp. Het is afwachten hoe zijn electoraat reageert als Trump zich niet ontpopt tot de naar eigen zeggen 'grootste jobmachine die God ooit geschapen heeft'. Verwacht wordt dat zijn protectionistisch discours tot clashes leidt. Hij bedreigde Toyota, Ford en General Motors al met hoge invoerrechten als ze hun auto's niet in de Verenigde Staten produceren.

Wie Trump tegen de haren strijkt, krijgt de volle laag. D'Antonio: 'Die tactiek leerde hij van de beruchte New Yorkse advocaat Roy Cohn, die hij als beginnend vastgoedmagnaat in de jaren zeventig opzocht, nadat hij beschuldigd werd van discriminatie en voor het eerst in de schijnwerpers belandde.' Cohn, ooit de rechterhand van de communistenjager Joe McCarthy en later advocaat van maffiosi, klaagde prompt de overheid aan voor 100 miljoen dollar.

Pulitzer-winnaar en trump-biograaf michael d'antonio

Sindsdien kiest Trump voor de aanval als de beste verdediging. Johnston: 'Mensen zoals ik zet hij weg als losers.' Kritische media beschimpt Trump als 'vooringenomen' en bedreigt hij met processen, tegenstanders kleineert hij, zoals 'crooked Hillary'. Johnston: 'Emotioneel is hij een onzekere, defensieve 13-jarige in het lichaam van een 70-jarige. Trouw vindt hij de belangrijkste kwaliteit in mensen. Als hij je een gunst vraagt en je weigert, wil hij je ruïneren. Hij zei dat hij plezier schept in het kapotmaken van mensen. Normaal zeggen dictators zoiets.' Trump bewondert autoritaire leiders, zoals de Russische president Vladimir Poetin en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, die hij loofde voor diens harde aanpak van dissidenten na de mislukte poging tot staatsgreep.

Kijkfile

Biograaf Johnston omschrijft Trump als 'een irrationele figuur, die van niks op de hoogte is en zijn eigen realiteit creëert'. 'Ik heb hem in 1988 ooit geïnterviewd over zijn casino's. Zijn concurrenten en zijn personeel vertelden me dat hij daar niks van kende. Ik kon me dat niet voorstellen. Om dat te testen, smokkelde ik pertinente onjuistheden in mijn vragen. Hij heeft dat niet gemerkt en mijn vragen zonder verpinken beantwoord. Toen besefte ik dat Donald Trump vertelt wat hij denkt dat je wil horen. Hij bespeelt de media briljant, door de aandacht af te leiden van de zaken waarover hij niet wil dat er bericht wordt. Hij is als een ongeluk op de snelweg, waardoor een kijkfile ontstaat. Alleen moet je er bij Trump dansende vrouwen en een fanfare bij denken.'

Het presidentschap zal hem niet veranderen, zegt Johnston. 'Wie dat hoopt, leeft in een fantasiewereld.' Michael D'Antonio treedt hem deels bij. 'Hij gaf nooit blijk van de wil om open te staan voor nieuwe inzichten. Maar een presidentschap wordt vaak gestuurd door omstandigheden. Misschien dwingen die hem te veranderen.'

Toch gelooft Johnston dat Trump zich ook als president grotendeels door zijn eigenbelang zal laten leiden. 'Als ruzie stoken met de Chinezen, bij wie zijn bedrijven honderden miljoenen dollars schulden heeft, hem bevoordeelt, zal hij dat doen.' Het is al duidelijk dat Trump de confrontatie opzoekt. Hij schoot met scherp op de 'verouderde' NAVO. Hij verwijt de leden proportioneel te weinig bij te dragen en te profiteren van de Verenigde Staten. Trump clashte ook met zijn inlichtingendiensten, die hij nazipraktijken verweet, nadat ze melding maakten van een rapport dat beweert dat de Russische regering over compromitterende informatie over Trump beschikt. Johnston: 'Misschien zullen Trumps dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner hem enigszins kunnen sturen, als ze kunnen aantonen dat hij zich met een beslissing in de voet schiet.'

Psycholoog Dan P. McAdams besluit dat Trumps presidentschap waarschijnlijk 'erg ontvlambaar' zal zijn. 'Als agressieve, weinig empathische narcist zal hij wellicht grote risico's nemen, in de jacht op een nalatenschap, en zal hij zelden zijn opinies in vraag stellen. Als wispelturige durfal zal hij wellicht geen twee keer nadenken over de 'collateral damage' van zijn beslissingen.'

Bron: Nico Schoofs HP De Tijd