Familieopstellingen

Familieopstellingen is een vernieuwende systeemtherapie die van grote betekenis kan zijn op je innerlijke reis.

Familieopstellingen werkt met de oorzaken van problemen die verankerd liggen in de familiegeschiedenis. Gebleken is uit sociologische en psychologische onderzoeken dat traumatische familiegebeurtenissen, ook die plaatsvonden in vorige generaties, hun invloed hebben op het nageslacht. Deze kunnen in het persoonlijk leven tot uiting komen in bijvoorbeeld een burn-out, een lichamelijke of psychische ziekte, relatieproblemen, overmatige schuldgevoelens, stress etc. De mogelijkheden om inzicht, visieverandering en beweging te brengen in ervaren problematiek via deze systeembenadering zijn groot en de werkgebieden en het enthousiasme hiervoor breiden zich steeds meer uit.

Het wordt dan ook niet alleen meer gebruikt voor het oplossen van persoonlijke problemen, maar ook bij het conflict oplossen in bedrijven, tussen culturen en tussen landen.

De geschiedenis van opstellingen begint heel gewoon bij het ontstaan van de interesse in de werking van de menselijke geest dus bij de psychoanalyse en het tranceonderzoek. Eind 19e – begin 20e eeuw werd dit onderwerp van onderzoek. Sigmund Freud ( 1856- 1939) neuroloog en grondlegger van de psychoanalyse onderkende het belang van dromen en vond een zekere orde van de menselijke geest. Hij kwam tot de bekende onderverdeling van het Es-EgoSuperego. Hij realiseerde zich uiteindelijk wel dat de bewuste geest geen meester is in eigen huis.!

Carl Gustav Jung (1875- 1961), psychiater en leerling van Freud, ging veel verder met het onderzoek van de menselijke geest en diens onbewuste. Hij gebruikte zijn eigen psychotische ervaringen als onderzoeksmateriaal. en kwam met de theorie van het bestaan van een collectief onbewuste. Vanuit hier ontstaan de archetypische ervaringen van ieder mens waarin Jung bepaalde organisatorische principes herkende over de culturen heen, warbij ook mystieke ervaringen een plek kregen.

Bert Hellinger (1927) oorspronkelijk priester en onderwijzer bij de Zulu’s in Zuid Afrika onderkende vanuit zijn religieuze/ spirituele opleiding de kracht van stilte en rituelen plus het belang van overleden voorouders in het heden ( Zulu’s). Hij schoolde zich tot een veelzijdig psychotherapeut ( 1950-1980) in de tijd dat er veel beweging was binnen de psychiatrie en psychotherapie . Men zocht en onderzocht in die tijd allerlei mogelijkheden om zenuw- en zielsziekten te verlichten. Men ging zich afvragen, hoe zitten wij als mens in elkaar, hoe zit het met lichaam, ziel en geest. Waardoor worden wij beïnvloed en hoe kunnen we daar zelf meer sturing aan geven.

Een zeer korte (onvolledige) schets geven van de verschillende therapeutische stromingen met de vernieuwingen die plaatsvonden die relevant zijn in familieopstellingen zoals in de : -gezinstherapie o.a. de vrijheid te mogen zien wat er werkelijk is, gevoelens toe te laten (Virginia Satir)), onzichtbare loyaliteiten werken sterker dan zichtbare handelingen (Ivan Nagy), er bestaat een zekere rangorde in families (Jay Hailey) -psychodrama, angsten onder ogen zien in interactie met anderen (Jakob Moreno) , -hypnotherapie, communiceren met het onbewuste van mensen (Milton Erickson), -gestalttherapie, je (lichaams) gewaarzijn ( F. Perls) -primal therapie-oerschreeuw, diep doorvoelen van weggestopte vroege pijn. (A.Janov)

Voortbouwend op deze methodieken heeft Bert Hellinger een groepstherapie ontwikkeld, de zogenaamde familieopstellingen waarbij psychotherapie, huidige (natuur)wetenschappelijke ontdekkingen, sjamanistiche tradities en Liefde samenkomen. Het is een groepstherapie waarin gewerkt wordt in het energieveld van de familieziel. En de werking ervan zichtbaar wordt gemaakt. Een therapie waar zichtbaar wordt waar de stroom van Liefde hapert door de generaties heen met allerlei gevolgen in het hier en nu, voor jou. Het bijzonder vernieuwende in het werk van Hellinger is dat hij benoemt wat in psychotherapieland verboden leek te zijn om te benoemen: namelijk dat de werking van Liefde en de ziel een belangrijke factor is zowel in het ziek worden (gebrek) maar ook in het beterwordingsproces. We weten dat de genezende factor in een therapie voor een 70 á 80 % berust op onbekende factoren. We erkennen wel dat het te maken heeft met een integere relatie tussen cliënt en therapeut- is er betrokkenheid, empathie, respect is er een “klik” .

Soms leef je dan onbewust het leven van iemand anders. Je wordt de moeder van je moeder; je draagt een last voor iemand anders in de familie zonder dat je dat weet en zonder dat je dat wilt. De familieopstellingen van Bert Hellinger helpen om inzicht te krijgen in de plek die we in onze familie innemen. Veel persoonlijke problemen, relatieproblemen en levensvragen vinden hun wortels in zogenaamde verstrikkingen in het familiesysteem.

Familieopstellingen is een methode die, zonder veel woorden, ons laat zien welke plek we in ons huidige gezin of onze familie van herkomst innemen. Opstellingen helpen om tot dan toe verborgen of half bewuste verbanden te zien, én wat mogelijke wegen zijn om ons, liefdevol, los te maken uit verstrikkingen.

Opstellingen zijn ook een manier van naar de wereld en het leven kijken: zonder oordeel, zonder dat het een beter is dan het ander. Met name dit aspect wordt door veel deelnemers als prettig en bevrijdend ervaren.

Opstellingen doe je meestal in een groep. Degene die een thema wil inbrengen nodigt uit de kring van deelnemers mensen uit om zijn of haar familieleden te representeren. Deze representanten hoeven daar niets voor te doen en hebben ook nauwelijks informatie over de familie van de cliënt. De cliënt heeft alleen een paar belangrijke feiten over de familie verteld.

Dan stelt de cliënt, intuïtief, de representanten van haar of zijn familieleden in de ruimte op. Hij legt zijn handen op de schouders van de representant van zijn moeder en brengt haar naar de plek die zijn innerlijk beeld of gevoel aangeeft. Dan doet hij hetzelfde met de andere representanten, en ook met een representant van zichzelf

Vervolgens gebeurt er iets opmerkelijks en wonderlijks, waar we geen echte verklaring voor hebben: de representanten voelen zich als de werkelijke familieleden ten opzichte van elkaar. Zo ontstaat een meestal herkenbaar beeld van de verhoudingen en loyaliteiten in het familiesysteem. Samen met de begeleider wordt gezocht om compleet te maken, wat nog niet voltooid was of bijeen te brengen, wat gescheiden of verloren was.

Als iemand bijvoorbeeld onbewust een last draagt voor zijn vader, die kameraden in de oorlog heeft verloren waar nooit over gesproken is, dan is het in een opstelling mogelijk om de omgekomen kameraden op te stellen. En wanneer die zien dat de zoon van hun makker, die het wel heeft overleefd, de neiging heeft onbewust de schuld op zich te nemen van hun dood, dan zeggen die kameraden misschien spontaan tegen de zoon van hun makker dat het hen niet helpt als zijn zoon zich schuldig voelt. ‘Ons gaat het goed, het was hij of wij. Laat het je goed gaan, al is je vader misschien een beetje mét ons gestorven’ Dergelijke zinnen in een opstelling zijn vaak ontroerende eye-openers voor de cliënt. Wanneer het beeld klopt, voelen de representanten en alle andere aanwezigen dat onmiddellijk.

Wat de cliënt er vervolgens mee doet, is uiteraard aan hem of haar. Vaak voelt het als verlichting en een toestemming om het eigen leven vol te nemen. Soms blijft iemand liever trouw aan een dynamiek die al zo lang zo bekend en vertrouwd is. Ook daarover is geen oordeel. Elke deelnemer kiest zelf en houdt zijn of haar waardigheid.

Opstellingen kunnen verhelderende en bevrijdende inzichten geven voor mensen die worstelen met vragen over relaties met een partner, met ouders, broers of zussen en met kinderen, vragen over hen eigen leven, over patronen die steeds terugkomen, over een diep onverklaarbaar verdriet of het steeds vastlopen in bijvoorbeeld werksituaties.

‘Ik heb ooit het genoegen gehad om bij een familieopstelling in een vrouwenlijn te mogen representeren. In deze vrouwenlijn had zich het patroon ontwikkeld, waarin een moeder niet in staat was om de moederrol te vervullen. De dochter nam deze rol als vanzelfsprekend over en was moeder voor haar eigen moeder (het boek laat zien dat kinderen heel ver gaan in het vervullen van de wensen en verwachtingen van ouders, zowel positieve als negatieve). Toen de dochter zelf moeder werd, was het haar beurt om nu dochter te zijn. Ze had per slot van rekening al zolang de rol van moeder vervuld en zo had haar moeder dat toch ook gedaan. Dit patroon had zich 7 keer herhaald, tot het moment van de opstelling. De interventie in de opstelling was er uiteindelijk op gericht om alle voorgaande moeders te vergeven voor hun onvermogen om de moederrol op het goede moment te vervullen en gaf de laatste dochter de ruimte om te stoppen met moederen en nog even te genieten van het dochter zijn, alvorens zij zelf haar kinderwens in vervullen zou brengen. Zij wilde naar haar eigen kind dit patroon niet meer doorgeven.

Het boek, maar ook mijn ervaring in de familieopstelling, hebben mij doen realiseren wat een geweldige job mijn eigen ouders hebben gedaan. Mijn vader heeft mij geleerd dat ik kan en mag worden wat ik wil, en dat ik daar vooral zelf mijn best voor kan doen. Mijn moeder heeft vooral geprobeerd om een delegaat wat zij vanuit haar ladder heeft meegekregen te doorbreken om ze geen belemmerend patroon aan mij door te geven. Ook zij heeft duidelijk gekozen om mij de ruimte te geven mijn eigen persoonlijkheid te ontwikkelen en mij daarin niet te belemmeren.’

Het is een groepstherapie waarin gewerkt wordt in het energieveld van de familieziel. En de werking ervan zichtbaar wordt gemaakt. Een therapie waar zichtbaar wordt waar de stroom van Liefde hapert door de generaties heen met allerlei gevolgen in het hier en nu, voor jou. Het bijzonder vernieuwende in het werk van Hellinger is dat hij benoemt wat in psychotherapieland verboden leek te zijn om te benoemen: namelijk dat de werking van Liefde en de ziel een belangrijke factor is zowel in het ziek worden (gebrek) maar ook in het beterwordingsproces. We weten dat de genezende factor in een therapie voor een 70 á 80 % berust op onbekende factoren. We erkennen wel dat het te maken heeft met een integere relatie tussen cliënt en therapeut- is er betrokkenheid, empathie, respect is er een “klik” . Iedereen weet hoe belangrijk dat is wil een therapie een kans van slagen hebben. Welke energie is dat? Zijn dat allemaal geen uitwerkingen van de energie die Liefde heet en die we andere woorden hebben gegeven waarbij we de diepere betekenislaag zijn vergeten? Het is die door Liefde gekleurde energie, vanuit integriteit, die beweegt en zijn positieve werk doet in het morfogenetische veld.

Hellinger ontdekte dat er een zekere organisatie in de energie van Liefde zit. Als er in de orde van Liefde iets verstoord raakt en niet hersteld wordt leidt dat in latere generaties tot allerlei problemen op psychisch en/of lichamelijk gebied. De samenhang tussen lichaam, ziel en geest wordt in deze vorm van therapie zeer duidelijk. Het gaf mij veel inzicht en inspiratie om Liefde te gaan zien en mogen zien als een vorm van energie waar je via de familieziel mee kunt werken. Door bewuster gebruik te leren maken van Liefde bereik je ongekende resultaten in een gewenst veranderingsproces. Het is geen statische- maar een bewegende energie die zich uit op vele niveaus en wijzen. Door nu 10 jaar met deze uitgangspunten te werken kan ik uit ervaring zeggen hoe helend deze systeembenadering werkt. Ook in grote psychiatrische problematieken kan het nieuwe inzichten, acceptatie en verandering teweegbrengen