De zelf kennis methode, wat is dit precies?
- Geschreven door Michèle Richter
- laatst bewerkt Apr 13, 2021
De ZKM -vertel er eens meer over…
Er wordt mij regelmatig gevraagd waar de ZKM nou precies voor staat en wat ‘t inhoudt. Dus daarom in dit artikel meer over de achtergrond, de theorie en de toepassing van deze methode.
ZKM staat voor: 'Zelf Kennis Methode'. Ook wel de Zelf Konfrontatie Methode genoemd, ontwikkeld door Prof. Hubert J.M. Hermans met een solide wetenschappelijke basis. Het is een methode van zelfonderzoek, die je in staat stelt systematisch te reflecteren op jouw leven en werk. Op wie je bent. Wat je onbewust al over jezelf weet, wordt duidelijk en je ontdekt de rode draad in jouw functioneren.
Levensverhaal
De kracht van deze methode ZKM ligt in de combinatie van een duidelijke structuur en tegelijkertijd aandacht voor jouw persoonlijke verhaal. Want de focus bij ligt niet op jouw ‘probleem’ maar op jouw levensverhaal en hoe jou dat gevormd heeft.
Is deze methode iets voor jou?
Vraag je je bijvoorbeeld wel eens af; ben ik (nog) op de goede weg? Wat past bij mij? Waarom loopt het nooit zoals ik wil? Hoe krijg ik mijn energie en zin in het leven terug? Benut ik mijn mogelijkheden wel genoeg? Wat houdt mij tegen om mijn doelen te bereiken of wie ben ik (gevoelsmatig)? En wat is de rode draad in mijn leven? Waar wil nou echt voor gaan? of
…..wanneer je merkt dat ‘iets’ niet lekker loopt in je leven…
dan is de ZKM iets voor jou ! Maar ook als je een hulpvraag hebt rondom; relaties, werk & loopbaan, gezondheid, motivatie, faalangst, burn-out, zingeving, energie en balans, somberheid, stress, negatieve gedachten en gevoelens, zelfwaardering, rouwverwerking of bijvoorbeeld onzekerheid, is de ZKM iets voor jou!
Hoe gaat de zelfkennismethode in zijn werk?
Binnen de ZKM staan we vooral stil bij jouw levensverhaal en de gebeurtenissen die van betekenis zijn geweest in jouw leven. Ook komen je ideeën over de toekomst aan bod. Samen bepalen die in grote mate hoe jij nu functioneert en communiceert. Ook alles wat in je dagelijks leven een belangrijke rol speelt, passeert de revue: werk, opleiding, relaties, verwarrende ervaringen en hoe jij in het leven staat. We ontdekken welke ‘overlevingsstrategieën’ en diepgewortelde overtuigingen je in de weg staan. Uiteindelijk kom je tot nieuwe inzichten en raak je geïnspireerd om in actie te komen.
Het tijdspad van een ZKM-traject is relatief kort en intensief. De opbouw staat vast. De totale tijdsinvestering is ongeveer 12 uur: een intakesessie, twee sessies zelfonderzoek. Daarna volgen nog minimaal drie sessies waarin we verdiepend werken met de inzichten uit het zelfonderzoek.
Resultaat van een ZKM-traject
Door je verleden te herinterpreteren, kijk je anders naar jezelf en naar je relaties met anderen. Doordat we uitgebreid hebben stilgestaan bij je gevoelsleven, kun jij voortaan dichter bij jezelf blijven. Je bent in staat verantwoordelijkheid te nemen voor de door jouw gewenste veranderingen. Door alle nieuwe inzichten die je hebt gekregen:
- Is je zelfbeeld positiever
- Heb je meer zelfvertrouwen
- Weet je beter wat je kwaliteiten zijn
- Weet je wat je wil en je bent beter in staat keuzes te maken in je loopbaan
- Weet je beter wat er bij jou past en wat niet
- Weet je hoe je beter kunt excelleren of om kunt gaan met bepaalde collega’s
- Heb je een betere werk- en privébalans
- Kun je beter je energie managen
- Zit je weer lekker in je vel en voel je je gezond!
Meer over het ontstaan, de psychologie en de theorie achter de ZKM
ZKM en de onderliggende 'Motivatie -en Waarderingstheorie' zijn ontwikkeld door prof. dr. Hubert J.M. Hermans (psycholoog en emeritus-hoogleraar persoonlijkheidsleer) en drs. Els Hermans-Jansen (counselor/psychotherapeut). In de jaren '70 constateerden zij dat het bijzondere en unieke van de persoon in de psychologie naar de achtergrond dreigde te raken door de grote nadruk op het zoeken naar algemene wetmatigheden in het menselijk functioneren. Anders dan het bij het zoeken naar wetmatigheden trachtten zij het unieke en bijzondere van de mens juist tot zijn recht te laten komen door in het zelfverhaal het unieke te tonen.
Narratieve psychologie
De Zelf Kennis Methode is eigenlijk de praktische vertaling van de waarderings-en motivatietheorie, gebaseerd op de narratieve psychologie. Narratief` komt van het Latijnse woord `narratio`, verhaal. De narratieve psychologie bouwt op de veronderstelling dat mensen hun identiteit construeren door het vertellen van verhalen over zichzelf en over wat hen overkomt.
In deze methode word je als persoon uitgenodigd om in de vorm van het vertellen van je verhaal over te gaan tot het doen van een zelfonderzoek. Het verhaal dat je als persoon vertelt over jezelf en jouw wereld staat centraal. Hierbij gaat men ervan uit dat ieder mens door middel van dit (zelf)verhaal op zijn eigen manier betekenis, waardering geeft aan zichzelf, zijn omgeving en zijn leven.
Het zelfverhaal is de bron. Vertellen is belangrijk omdat het je kan helpen ‘vrij’ te komen, een uitweg te vinden voor vragen als “waarom moest mij dat overkomen?”. Of “hoe kan ik verder leven met dit gemis?” Er zijn zaken die je makkelijk verteld maar ook zeker onderwerpen die lastiger zijn om te vertellen. Zelf zo lastig dat het liever onbesproken blijft of op behapbare, gedissocieerde manier op tafel komt. Juist de onderwerpen en ervaringen die je emotioneel raken, hebben veel betekenis. Het zijn juist deze ervaringen die je hebben gevormd tot wie je bent (geworden).
Duik in de diepte
In dialoog met de ZKM-professional (counselor/coach/therapeut) word je uitgenodigd om breder naar jezelf te kijken en je eigen verhaal opnieuw vorm te geven. Twee deskundigen werken samen, de cliënt als expert van zijn/haar leven, de ZKM-professional als expert van de methode. Om het zelfverhaal in heel zijn diversiteit te kunnen onderzoeken is het van belang ook minder bekende, naar de achtergrond geplaatste of zelfs actief geweerde delen van je verhaal/geschiedenis te verkennen, zonder beoordelende confrontaties. Door het stellen van verdiepende, open vragen over verleden, heden en toekomst worden jouw ervaringen ontloken om deze te kunnen onderzoeken, contact mee te kunnen maken en ze te voelen. Een en ander zal op een (therapeutisch) verantwoorde wijze gebeuren. Het is een werkwijze waarmee jouw verborgen of geblokkeerde energie en potentie weer de ruimte kan krijgen.
De grondmotieven in het dagelijks leven
Een waardering is alles wat je belangrijk vindt om te vertellen over jouw levensgeschiedenis en situatie. De Zelf Kennis Methode is zo ontwikkel dat het jou de gelegenheid geeft om je eigen waarderingen op systematische wijze te onderzoeken.
Op een dieper niveau spelen daarin twee grondmotieven die ten grondslag liggen aan jouw waarderingsleven:
- het streven naar zelfbevestiging &
- het verlangen naar verbondenheid met iets of iemand anders
Deze grondmotieven, zijn fundamentele drijfveren die je denken, voelen en handelen stimuleren om bepaalde doelen in je leven te realiseren. Op psychisch vlak zijn deze grondmotieven werkzaam en geven je ervaringsproces dynamiek en richting.
Het Z motief is gericht op bevestiging van jezelf. Dit betekent het streven naar zelfhandhaving, zelfverdediging en zelfexpansie. Je probeert een eenmaal verworven plaats, positie of bezit vast te houden en te verdedigen tegenover anderen. En het gaat over invloed uitoefenen op je omgeving. Waarvoor een zeker mate van zelfstandigheid is vereist.
Het andere, het A motief, laat je zoeken naar eenheid en verbondenheid met de ander. Gaat over betrokkenheid en bewogenheid ten opzichte van de ander of iets in je omgeving. Je zoekt naar deelgenootschap, om met de ander een eenheid te vormen, of onderdeel te zijn van een geheel. Openheid, ontvankelijkheid, dienstbaarheid en zelfovergave zijn eigen aan dit motief.
Deze grondmotieven zijn algemeen menselijk en spelen bij ieder mens een grote rol in zijn of haar gedrag. Het uitgangspunt in de ZKM-methode is dat beide motieven in principe even belangrijk zijn en dat het voor iedereen zowel een taak als een uitdaging is ze beide tot hun recht te laten komen.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat er gevoelens zijn die speciaal in relatie staan tot deze grondmotieven. Een aantal gevoelens drukken zelfmanifestatie/zelfbevestiging uit, andere gevoelens drukken verbondenheid uit.
Het unieke van de ZKM is dat je aan je levensverhaal, gevoelens koppelt via een gevalideerde gevoelslijst en hierdoor verbinding maakt met je drijfveren. Met dát wat jou motiveert in jouw dagelijks leven.
ZKM- een evidence based methodische aanpak
De ZelfKennisMethode (ZKM) heeft zich in de afgelopen veertig jaar bewezen als een uiterst bruikbare toepassing voor begeleid zelfonderzoek. De ZKM heeft een gedegen wetenschappelijke basis in de vorm van de waarderingstheorie.
De ZKM wordt wetenschappelijk ondersteund door het researchprogramma ‘Valuation, Motivation and the Dialogical Self’ dat startte aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Dit programma heeft internationaal de erkenning ‘excellent’ gekregen en behoort dan ook tot het wetenschappelijk toponderzoek in Nederland. Inmiddels zijn de researchactiviteiten overgenomen door de International Society for Dialogical Science (ISDS) en door de Universiteit van Utrecht alwaar promotie-onderzoek naar de effecten van de ZKM plaats vindt.
Wie werken met de ZKM?
Door zijn praktische vorm is de ZKM breed inzetbaar en heeft zich bewezen als een uitstekende basis of als aanvulling op verschillende andere soorten begeleiding of interventies. De methode wordt door professionals vanuit verschillende achtergronden en doelen ingezet zoals bijvoorbeeld; psychologen, psychotherapeuten, counselors, maatschappelijk werkers, coaches, relatietherapeuten, begeleiders in revalidatieklinieken, pedagogen, arbeidsdeskundigen.
Vraag? Kop koffie😊 Zelf een onderzoek doen!
Er valt een heleboel te vertellen over de ZKM. Mocht je over bepaalde onderwerpen meer willen weten, dan nodig ik je hierbij alvast uit, contact met mij op te nemen. Beter: kom eens kennis maken (in mijn praktijk/online/telefonisch) óf kom de ZKM zelf ervaren! Je leert jezelf beter kennen. En er is één belangrijke reden waarom zelfkennis zo belangrijk is; het bied je een weg naar meer geluk en vervulling.
Auteur Michele Richter kan je ondersteunen met deze methode. Kijk hier voor haar profiel
Bronnen: Het verdeelde gemoed, Hubert J.M Hermans en Els Hermans-Jansen. Narratief coachen, Toos van Huijgevoort en Gea koren. Self-Narratives-the construction of meaning in psychotherapy, Hubert J.M. Hermans en Els Hermans-Jansen. ZKM-magazine 2016-artikel/ Interview met Hubert Hermans. Website van de ZKM-vereniging. Website Richter coaching & counseling.