Herstellen van chronisch jeugdtrauma & PTSS door yogatherapie en lichaamswerk
Sherita Paltan
15 december 2020
Herstellen van chronische jeugdtrauma
Mensen met een verleden van chronisch jeugdtrauma lopen helaas vaak vast binnen de reguliere zorg vanwege de complexiteit aan hulpvragen. Het gevolg is dat behandelaars binnen het reguliere veld geen mogelijkheden zien om effectieve behandelingen met blijvend resultaat aan te bieden en daardoor bevinden cliënten zich in een neerwaartse spiraal. Een behandelrichtlijn van complexe PTSS (posttraumatische stressstoornis) kan niet zonder meer worden toegepast omdat nog onvoldoende wetenschappelijke evidentie voor deze generalisatie is.
Vrijwel alle externe stimulus wordt gekoppeld aan dreiging en houdt overlevingsmechanismen van vechten, vluchten en bevriezen in stand. Dit proces verloopt zo subtiel dat het nauwelijks meer wordt opgemerkt in het dagelijks leven en zo raakt het lichaam raakt gewend aan de stressreactie. Dit voelt dan heel normaal totdat lichamelijke of psychische klachten optreden. Klachten en ongemak komen als donderslag bij heldere hemel en dit leidt weer tot frustraties en ergernis. Waarom gebeurt dit mij nou? De meeste cliënten belanden in een depressie en ervaren vaak veel last van fysieke ongemakken. Bijvoorbeeld stofwisselingsproblemen, chronische vermoeidheid en het leven als last ervaren.
De combi yoga en hypnotherapie werkt genezend
Critical Alignment yoga is een vorm van yoga die vanuit bewegingsketens houdingen opbouwt naar een totaalbeweging. Een totaalbeweging kent verschillende richtingen. Voorovergebogen houdingen, achterover buigingen, staande houdingen, omgekeerde houdingen en draaihoudingen. Door spanningen te doorbreken in de gewoontehoudingen worden totaalbewegingen herstelt. Spanning stagneert in de wervelkolom en dit is de reden dat er tools worden ingezet om dieperliggende bewegingspieren vrij te maken van spanning, zodat de coördinatie van de bewegingen weer herstelt en de wervels in de wervelkolom de mobiliteit hervinden. De wervelkolom fungeert als een kapstok van het lichaam.
Door te werken met een stappenplan worden verstoringen in de samenwerking tussen bewegings- en houdingspieren hersteld. Houdingsspieren zijn dieperliggende spieren die langs de middenlijn van de romp liggen en die de middenrif en het bekkenbodemgebied bij elkaar houden. De bewegingspieren liggen voornamelijk aan de oppervlakte van het lichaam. De armen, benen en romp De nadruk in de opbouw van oefeningen ligt op het onderzoeken van eigen aandachtpunten in relatie tot blokkades van verbindingen om te komen tot een totaalbeweging. Een totaalbeweging is een eindpositie waar de ademhaling uitgedaagd wordt om zich te reguleren van onrust naar rust.
Yoga gaat ervan uit dat lichaam en geest één zijn. In allerlei andere yogavormen gaat het om de totaalbeweging en is het belang van de opbouw niet noodzakelijk. De bewegingen worden vaak in een hoog tempo aangeboden waardoor er nauwelijks introspectie mogelijk is en lichaamshoudingen langzaam of helemaal niet terug beweegt naar de natuurlijke stand. De methode Critical Alignment stimuleert de doorgifte van beweging in de bewegingsketen. De eerste stap is het onderzoeken van kleine bewegingen in relatie tot bewegings- en houdingsspieren. De nadruk ligt op ontspanning van de bewegingspieren voor doorgifte van de beweging van wervel tot wervel vanuit skeletdelen. De wervelkolom kan gestagneerde spanning opheffen waardoor de flexibiliteit en stabiliteit in het lichaam terugkeert. Dit stimuleert niet alleen een gevoel van diepe ontspanning en rust maar ook herstel op het niveau van het skelet. De docent stimuleert je de beweging in het lichaam te voelen en laat je ontdekken hoe de doorgifte van beweging van de kleine bewegingenspieren werken. Het tempo is rustig waardoor confrontaties met weerstand en frustraties naar de oppervlakte komen. Stressreacties worden in het lichaam gevoeld en lichamelijke sensaties van pijn en stijfheid worden onderzocht met aandacht voor de ademhaling. De ademhaling is in het begin vaak hoog en oppervlakkig. De oefeningen stimuleren een diepe buikademhaling. Het lichaam ontvangt onmiddellijk feedback en kan informatie integreren in een veilige setting.
De taal in afgestemd op het lichaam van de cliënt en negatieve sensaties worden omgezet naar positieve sensaties. Het vertrouwen en gevoel van veiligheid in het lichaam wordt hersteld. Kleine stapjes naar herstel is van groot belang en de cliënt heeft ten allen tijde het gevoel volledige controle te hebben over zijn lichaam. Na een sessie voelt de cliënt onmiddellijk meer ruimte in de nek, borst, bekken en de ademhaling. Naast een vergroot lichaamsbesef stimuleert het ook een gevoel van autonomie.
Door de inzet van tools (strip in de nek/rug en onderrug rol) wordt externe druk gevoeld. De strip in de nek en bovenrug geeft druk aan de achterzijde van het lichaam zodat het borstgebied aan de voorzijde ruimte krijgt voor de ademhaling door de middenrif naar de buik. De nekspieren krijgen lengte en de bovenrug wordt gecorrigeerd naar zijn natuurlijke stand. Door het ontdoen van overbelaste en opgebouwde spanning in de probleemgebieden krijgt het lichaam de kans meer te ontspannen in gebieden die vaak chronisch stijf zijn geweest. Gevoelens van onveiligheid, gebrek aan vertrouwen controle verlies krijgen de kans op nieuwe gevoelens van veiligheid, vertrouwen in en controle over het lichaam. Mensen met een verleden van chronisch trauma bouwen op deze manier een gezonde relatie op met het lichaam. Gevoelens van rust, lichtheid en ruimte worden ervaren in het lichaam. Dit zijn gevoelens die geassocieerd zijn met trauma’s.
Het doel van Critical Alignment yoga is om weer contact te krijgen met het voelen van het lichaam, waardoor iemand zich weer kan bewegen vol zelfvertrouwen met innerlijke en lichamelijke kracht. De oefeningen brengen balans en evenwicht in het lichaamssysteem voor innerlijke rust.
Het belang van lichaamswerk en lichaamsgerichte therapie in het herstel van chronisch trauma
De kleine hersenen coördineren lichaamsbewegingen en slaan herinneringen aan geoefende bewegingen op. Indien koppelingen gemaakt worden vanuit veiligheid, ontspanning en rust krijgt het lichaam de gelegenheid om nieuwe ervaringen op te slaan met positieve gevoelens en wordt het lichaamsbesef vergroot en kan er herstel plaatsvinden van gevoelens als vertrouwen en rust in relatie tot de ademhaling. Door te leren luisteren en voelen van de ademhaling wordt spanning eerder gemerkt en kan bij herkenning van een hoge ademhaling regulatie plaatsvinden. Er ontstaat een nieuwe relatie met het lichaam waardoor er mentaal ruimte ontstaat voor positieve gevoelens en gedachten. Het geeft tevens een groot gevoel van autonomie omdat de cliënt dit zelf doet.
De herinnering aan trauma’s ligt diep besloten in het brein en in de gehele fysiologie van het lichaam. De stressrespons, die zorgt voor alertheid, is overbelast geraakt en chronisch verstoord. Deze ontregeling beïnvloedt de neurofysiologie van het lichaam. Als gevolg van emotionele, de wel fysieke mishandeling en/of seksueel misbruik is men blootgesteld aan regelmatige schrikreacties die het lichaam heeft moeten verwerken. Indien deze reacties chronisch zijn geweest vertaalt dit zich op den duur ook in de lichaamshouding (verkorte nek, opgetrokken schouders, voorovergebogen houding met de borst naar binnen, bekken extreem ingehouden met als gevolg houterige bewegingen en een naar voorstaande houding. De ademhaling is oppervlakkig en hoog en dit zal op den duur allerlei medische klachten veroorzaken. Het lichaam is continue overbelast zonder dat men het doorheeft.
Al het gedrag komt voort uit dit overlevingsmechanisme (overleven) omdat het lichaam geen veiligheid en vertrouwen voelt om terug te schakelen naar rust en herstel van schrik. De balans ten gevolge van chronisch trauma is verstoort. Het autonome zenuwstelsel kan signalen naar het parasympatische en sympathische zenuwstelsel zorgen voor herstel en evenwicht niet optimaal doorgeven. Zelfs in de slaap vindt herstel niet meer plaats. Door het lichaam actief te betrekken in traumabehandeling herstelt de fysiologie van het lichaam. De verstoorde hormoonbalans, die continue stresshormonen afgeeft wordt tot rust gebracht.
Hypnotherapie en nieuwe ervaringen in het bewustzijn
Hypnotherapie kent verschillende methoden en technieken om in contact te komen met het onbewuste. Mentale onrust wordt onderzocht in relatie tot emoties en gevoelens van jezelf en je omgeving. De therapeut geeft een kader zodat oplossingen binnen de cliënt zelf worden gevonden. Dit zorgt voor herstel wat soms voorbij het ratio gaat. De cliënt ervaart volledige autonomie om belemmerde gevoelens en situaties te onderzoeken. Hypnotherapie helpt in het loslaten van gespannen gedachten en gevoelens. Hierdoor krijgt de cliënt meer vrijheid om gezonde keuzes te maken in de interactie met de omgeving.
De combinatie van yoga en hypnotherapie voor cliënten met een verleden van chronisch (jeugd)trauma die vaak stagnaties ervaren op vele fronten in het leven is effectief vanwege de wisselwerking tussen lichaam en geest. Yogalessen vinden structureel plaats waardoor herstel doorlopend is en hypnotherapeutische sessies geïntegreerd kunnen worden in het lichaam. Nieuwe ervaringen in bewustzijn worden gekoppeld aan beweging.
Door de inzet van beide methoden en technieken die werken op veranderde bewustzijnstoestanden kan transformatie in gedrag en lichaamshouding plaatsvinden. Hypnose werkt positief om meer gericht te werken aan trauma’s door het gebruik van inductie technieken die zelfbewustzijn activeren. Yoga kent dezelfde toepasbaarheid van dissociatie, absorptie, afstand nemen van de omgeving en verdieping van het bewustzijn. Hierdoor is herstel mogelijk waar het nu nog voor vele onmogelijk wordt geacht. Yoga en hypnotherapie hebben als doel het zelfhelend vermogen van de mens te stimuleren zodat men weer energie en vertrouwen krijgt in het gevoel van welzijn.
Een onveilige jeugd kan leiden tot gevoelens van faalangst, depressie, schuldgevoelens, psychoses en verslavingen.
Sinds een half jaar is E. onder behandeling. De hypnotherapie sessies worden ongeveer om de drie weken gepland en ze komt wekelijks naar de yogales.
E. heeft in het verleden een psychose gehad en is verslaafd geweest aan drugs. Haar gezin van herkomst heeft ze als traumatisch ervaringen door de vele ruzies. Vader was alcoholist en moeder is erg afstandelijk. Vader is inmiddels overleden en de band met moeder is gespannen. E. voelt zich vaak depressief en heeft het gevoel dat ze zich moet verdedigen naar haar omgeving. Hierdoor kampt ze voortdurend met schuldgevoelens. Een van haar zonen heeft klassiek autisme, waardoor ze haar sociale leven heeft moeten aanpassen. Dit zorgt voor schuldgevoelens in de interactie met haar sociale omgeving. Ze durft zichzelf niet te zijn. Gevoelens van faalangst, vermoeidheid en twijfel domineren haar leven. Graag wil ze liefde, warmte en gezelligheid ervaren.
Trauma's oplossen door te werken aan schuldgevoelens, negatieve banden met gezin van herkomst en bekrachtigende oefeningen.
We hebben de afgelopen periode gewerkt aan schuldgevoelens. Het loskoppelen van negatieve banden met het gezin van herkomst en veel ik-versterkende oefeningen. In het begin had ze na de yogales een paar dagen last van huilbuien, maar daarna voelde ze zich opgelucht en vrolijk. Na een half jaar voelt ze zich een ander mens. De relatie met haar moeder is verbeterd en ze ontmoet nieuwe mensen. Ze kan steeds beter haar grenzen aangeven, zodat ze zich minder schuldig voelt. Ze onderhoudt een steeds betere relatie met zichzelf en haar omgeving. De hypnotherapie sessies worden nu minder frequent gepland.
Bronnen en literatuur:
- Bessel van der Kolk, traumasporen
- Peter Levine, de tijger ontwaakt, de stem van je lichaam, trauma en geheugen
- Mate Gabor, When the body says no, exploring the stress-disease connection
- Handboek Critical Alignment Yoga, Gert van Leeuwen
- Handboek Moderne Hypnotherapie, Barbelo Chr. Uijtenbogaardt
- Medisch Handboek, Merk Manual
- Anatomie en fysiologie van de mens, Dr. L.L. Kirchmann
- Artikel Begrijpen van de mechanismen van hypnose, wetenschappelijk onderzoek naar hersenprocessen, Ingrid Mehrtens
- Richard Bandler, John Grinder, de betovering van taal
- Artikel Complexe PTSS na vroegkinderlijke trauma, K. thomas, E.Dorrepaal, A.J.LM. van Balkom, D.J. Veltman, J.H. Smit, A.W. Hoogendoorn, N.Draijer
Wil je graag hulp bij het herstellen van je PTSS? Neem contact op met Sherita Paltan of vind een therapeut in je omgeving
