Prikangst, je hersenen (mis)leiden je
- Geschreven door Margot Dopheide (Shunya)
- laatst bewerkt Feb 22, 2021
Even een vaccinatie halen hoor je je collega zeggen. Ook al verleen je intensieve zorg op de ziekenhuisafdeling, maar zelf geprikt worden? Het zweet breekt je al uit bij deze gedachte.
Bloedprikken of je laten vaccineren is voor de ene persoon heel simpel, voor de ander veroorzaakt het stressreacties, soms angst of paniek. Bang voor naalden of voor bloed, het weerhoud je ervan om naar de dokter of een prikpost te gaan.
Je brein en prikken
Diep in ons zijn we afgestemd om te overleven, om te vechten of te vluchten als dit moet. Gelukkig hoeven we niet meer te vluchten voor tijgers, maar een bloedafname, vaccinatie of een behandeling bij de tandarts, kan een zelfde reactie teweeg brengen. Je brein herkent het als gevaar.
In je brein zit je amygdala, amandelkern, en slaat alle sterk emotionele herinneringen op. Een situatie die bedreigend is, dan ‘denkt’ de amygdala dat er gevaar is en zet het zenuwstelsel aan om te vluchten, vechten of bevriezen. Zodra je in de stoel zit voor een bloedafname, reageert de amygdala alsof er groot gevaar is. De amygdala werkt buiten je rationele hersenen om. Ook al lijkt de situatie in de verste verte niet op een eerdere ervaring, enkele facetten hoeven maar een beetje overeen te komen en je amygdala zendt het alarmsignaal uit.
Verschillende delen van je hersenen werken samen met de amygdala. Dat is heel fijn als er echt gevaar is en er zijn zoveel momenten dat er geen gevaar is, maar je lichaam reageert daar wel op. Natuurlijk, een naald in je arm is geen pretje, maar niet levensbedreigend. Dat verschil herkent je amygdala niet en misleid je als het ware.
Hoe kom je van je prikangst af?
Vanuit deze nare ervaring wil je graag naar een ontspannende ervaring. Je zenuwstelsel mag tot rust komen. Door jezelf van binnenuit te bekijken neem je verschillende stappen: je ontleedt als het ware je (nare) ervaring.
- Beoordeel de situatie als je gaat prikken: wat gebeurt werkelijk?
- Neem je lichaam waar: voelt het gespannen, ontspannen, in welk deel van je lichaam?
- Neem je ademhaling waar: haal je diep, onrustig adem, of gelijkmatig of oppervlakkig?
- Wat zijn je gedachten erover: oordelend of liefdevol?
- Welke emotie is er aanwezig: bang, blij, boos of bedroefd?
Kijk er met mildheid naar. Een deel in jou is gezond en rustig, maak daar contact mee.
Vanuit dit gezonde deel kun je je zelf gaan reguleren.
Het vergt moed om hier zelf mee aan de slag te gaan, want het kan spannend zijn of de angst gaat triggeren. Dan is begeleiding hierin welkom in het herkennen en erkennen. Iemand die je op het pad houdt, zodat je je zelf kan trainen om je stress- en angstreacties te onderzoeken en je lichaamsreacties en gevoelens waar te nemen.
Zelf heb ik ervaring aan beide kanten van het prikken:
– Ik ben regelmatig geprikt, vooral in tijden dat ik chemo had. Vooral die infusen, waren soms zeer pijnlijk.
– Voordat ik therapeut was heb ik gewerkt bij de bloedafname en de Trombosedienst. Vele mensen heb ik geprikt, ook kinderen en op de neonatologie heb ik te vroeg geboren baby’s geprikt. Ik heb mensen onderuit zien gaan, dat ze wegliepen of in paniek raakte. Nooit was dit voor mij een probleem, ik nam extra tijd als ik merkte dat iemand het spannend vond. Aangezien met tijd en aandacht veel te overwinnen is.
Dan is het fijn om vooraf begeleiding te ontvangen. want het bloedonderzoek moet eenmaal plaatsvinden of de vaccinatie moet worden gezet.